15. «Συλλέκτες» εναντίον «Πληθωριστών»
Ανεξάρτητα από το αν τα κέρδη πραγματοποιούνται μέσω χρέους ή μέσω νομισματικής επέκτασης, τα αποτελέσματα εξαρτώνται κυρίως από την ψυχολογική νοοτροπία των επιχειρηματιών και το πόσα καταλαβαίνουν ή από την προέλευσή τους και τα σχέδια για τη χρήση τους.
Το κέρδος αυτό καθαυτό υπήρχε για πολύ καιρό, ήταν μόνο η αρνητική επιρροή του στην κοινωνία που δεν ήταν όσο ξεκάθαρη είναι σήμερα, που ολόκληρος ο κόσμος είναι προς πώληση μέσω μετοχών και ομολόγων και η συγκέντρωση του πλούτου βρίσκεται στο ζενίθ.
Όταν κατά το Μεσαίωνα ένας φούρναρης έψηνε ψωμί και το πουλούσε, είχε όφελος από τις πωλήσεις του (κέρδος, δηλ. σε σύγχρονους όρους, αυτό που προκύπτει εάν πληρώνει για τις προμήθειές του λιγότερο από αυτά που εισπράττει για τα τελικά αγαθά). Κατά τον ίδιο τρόπο, ένας χασάπης ήταν ευχαριστημένος εάν εισέπραττε για τις μπριζόλες του περισσότερα από όσα έδινε για να αγοράσει το γουρούνι. Ο τσαγκάρης πουλούσε τις μπότες και πήγαινε με τις εισπράξεις του στην τοπική αγορά, όπου όπως και ο υπόλοιπος κόσμος αγόραζε με τα χρήματά του ό,τι χρειαζόταν και δεν μπορούσε να παράξει ο ίδιος. Το κέρδος εκείνες τις εποχές ήταν τοπική υπόθεση και διαμοιραζόταν αμέσως μεταξύ των διάφορων επαγγελμάτων, ενώ ό,τι περίσσευε συνήθως κατέληγε στο τοπικό καπηλειό. Όποιος έβαζε στην άκρη χρυσά νομίσματα κατέληγε να του τα πάρουν οι κλέφτες ή ο Βασιλιάς. Δεν υπήρχαν πολλοί τρόποι για συσσώρευση κεφαλαίου (χρημάτων) για πάντα. Αν κάποιος ηγεμόνας αποφάσιζε να γεμίσει το σεντούκι του και μάλιστα γρήγορα, ακολουθούσε πείνα, εξεγέρσεις και οι συνέπειες ήταν αιματηρές. Οι πόλεμοι μεταξύ των εθνών και η καταστολή των εξεγέρσεων επίσης κόστιζαν, επομένως ο συσσωρευμένος πλούτος έμπαινε ξανά στην κυκλοφορία.
Η υπερβολική συγκέντρωση πλούτου δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, μάλιστα αυτή η ψυχολογική διαταραχή είναι εμφανής και σε διαφορετικές μορφές. Ας πάρουμε για παράδειγμα κάποιον που συλλέγει γραμματόσημα. Είναι πολύ περήφανος για το πρώτο του άλμπουμ, το επεξεργάζεται καθημερινά και ξέρει απ' έξω κι ανακατωτά κάθε γραμματόσημο. Το δεύτερο και το τρίτο του άλμπουμ τον γεμίζουν χαρά για το πόσο μεγαλώνει η συλλογή του, αλλά σταδιακά χάνει τη δυνατότητα να έχει πλήρη και λεπτομερή γνώση για τα γραμματόσημα που κατέχει. Ένας άνθρωπος που κατέχει 100 άλμπουμ, ήδη δεν ξέρει τι έχει, κάθε γραμματόσημο είναι απλά και μόνο ένα στατιστικό στοιχείο. Αλλά δεν πρόκειται να σταματήσει να συλλέγει. Το ίδιο ισχύει για όποιον συλλέγει κάρτ-ποστάλ, σουβέρ, κουτάκια αναψυκτικών ή οτιδήποτε άλλο. Υπάρχουν άνθρωποι που συλλέγουν γάτες ή σκύλους. Άντρες συλλέγουν γυναίκες και γυναίκες συλλέγουν άντρες. Κάποιοι συλλέγουν σαβούρα χωρίς καμία αξία στην αυλή τους και οι γείτονες αναγκάζονται να καλέσουν την αστυνομία.
Για όσο το πάθος του συλλέκτη περιορίζεται σε κοινά αντικείμενα και απολαύσεις, το αν του δίνει χαρά και για πόσο καιρό θα συνεχίσει να το κάνει εξαρτάται μόνο από τον ίδιο.
Η περίπτωση που κάποιοι αποφάσιζαν να συλλέξουν χρήματα (να συγκεντρώσουν τα κέρδη τους) έχει σοβαρές επιπτώσεις στην κοινωνία ως σύνολο.
Το χρήμα είναι νόμισμα, το οποίο λειτουργεί ως ενδιάμεσος για τις ανταλλαγές μεταξύ των ατόμων· και αν αυτό το νόμισμα είναι συσσωρευμένο σαν μια συλλογή σε ένα «ράφι», τότε δημιουργείται πρόβλημα στην κοινωνία, το οποίο εκφράζεται με την έλλειψη χρήματος σε κυκλοφορία. Το συσσωρευμένο χρήμα πρέπει να αντικατασταθεί από νέο χρήμα, αλλιώς η οικονομία θα τρέχει με μικρότερη ταχύτητα. Κάθε $ που έχει μπει στην άκρη πρέπει να αντικατασταθεί από ένα νέο, το οποίο θα προέρχεται είτε από εκτύπωση είτε ως νέο χρέος, διαφορετικά θα λείψει από την κυκλοφορία.
Και αυτή η αντικατάσταση χρήματος θα εξαρτάται από τις ανάγκες της οικονομίας, από τον τύπο κυβέρνησης και από την πολιτική που αυτή θα επιλέξει. Επομένως οι συλλέκτες κάθε χρόνο θα εμπλουτίζουν τη συλλογή τους.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα αντιληφθούν αυτές τις νέες προσθήκες:
- Θα είναι ευχαριστημένοι πέραν κάθε αμφιβολίας;
Σε αυτήν την περίπτωση, μπορούμε να τους αποκαλούμε «κλασικούς Συλλέκτες».
Οι Συλλέκτες είναι στην ουσία απλά μανιακοί συλλέκτες χρήματος και μένουν εύκολα ευχαριστημένοι. Αν αυτό που θέλουν είναι περισσότερο χρήμα, τότε αυτό παίρνουν. Το χρήμα, φρεσκοτυπωμένο ή δικό τους, δανείζεται είτε από τους ίδιους είτε μέσω των τραπεζών τους στην κυβέρνηση, η οποία το αναδιανείμει ξανά κι έτσι φτάνει στους τελικούς προορισμούς (λογαριασμούς), μερικοί από τους οποίους ανήκουν σε Συλλέκτες. Ο κύκλος επαναλαμβάνεται, το χρήμα στους λογαριασμούς αυξάνεται όλο και περισσότερο και οι Συλλέκτες είναι ευχαριστημένοι, αφού ήδη είναι εκατομμυριούχοι ή ακόμα και δισεκατομμυριούχοι. Τα ποσά που έχουν αποτελούν ονομαστικές αξίες, αφού οι Συλλέκτες έχουν χάσει προ πολλού την ικανότητα να ξοδεύουν αυτά που κερδίζουν κάθε χρόνο. Καθώς η κατανάλωσή τους βρίσκεται πολύ χαμηλά σε σχέση με το ετήσιο εισόδημά τους και δεν έχουν καμία πρόθεση να ξοδέψουν ολόκληρη τη συλλογή τους (στο κάτω-κάτω είναι συλλέκτες), η επίδρασή τους στον πληθωρισμό είναι μηδενική.
- Θα αναρωτιούνται εάν εξακολουθούν να λαμβάνουν την λογική τιμή που αντιστοιχεί στις συλλεκτικές τους προσπάθειες;
Τότε μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι «Πληθωριστές»
Αυτή η κατηγορία συλλέκτη είναι πιο πολύπλοκη. Οι συλλέκτες αυτοί προσπαθούν να λαμβάνουν ίδιες ποιοτικά αυξήσεις χρήματος κάθε φορά· και καθώς είναι βέβαιοι για την ικανότητά τους να υπολογίζουν την αξία του χρήματος, ζητούν μεγαλύτερες δόσεις εξαιτίας του υπάρχοντος πληθωρισμού. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι αυτή τους η επιθυμία μπορεί να ικανοποιηθεί μόνο με τον ίδιο τρόπο, δηλ. μέσω χρέους ή μέσω χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής. Όμως επειδή προκαλούν την αύξηση των τιμών για το σύνολο της οικονομίας, μειώνουν την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών της. Αυτοί οι καταναλωτές, από τις θέσεις τους ως εργαζόμενοι, ζητούν τις αντίστοιχες αυξήσεις μισθών κι έτσι το αποτέλεσμα είναι ένα κέρδος το οποίο είναι ονομαστικά υψηλότερο, η αγοραστική δύναμή του όμως παραμένει ίδια. Εν τέλει το μόνο που αλλάζει είναι ο αριθμός των μηδενικών στα χαρτονομίσματα και τις αποδείξεις μισθοδοσίας.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι συλλέκτες δεν είναι μόνον λίγοι παραπάνω από 10.000. Πράγματι, όλοι μας είμαστε συλλέκτες, εάν δεν ξοδεύουμε όλο το μισθό μας και βάζουμε κάτι στην άκρη. Δεν είναι τίποτα το συνταρακτικό, όλοι χρειάζεται να έχουν ένα απόθεμα, μια ασφάλεια για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες. Και είναι σωστό· όλοι έχουν βρεθεί στην κατάσταση που πρέπει να χρησιμοποιήσουν τις αποταμιεύσεις τους και χάρηκαν που τις είχαν. Αυτό όμως δεν αλλάζει στο ελάχιστο το γεγονός πως μικρά ποσά προσωπικών αποταμιεύσεων σχηματίζουν αθροιστικά τεράστια ποσά χρήματος και πως όσο περισσότεροι άνθρωποι αποταμιεύουν τόσο περισσότερα χρήματα θα λείπουν από την κυκλοφορία από την άποψη της άσκησης αγοραστικής δύναμης.
Κι αυτά τα χρήματα πρέπει να αντικατασταθούν, διαφορετικά η οικονομία θα αρχίσει να καταρρέει.